Duinoord onder de Kurk
In dit project gaan we onderzoeken wat het effect van Sedum-kurk dak is op de isolatie in de winter en koeling in de zomer. Daarnaast organiseren we een kurkeninzamelingsactie met de jeugd om bewustzijn te creëren voor deze waardevolle grondstof. Dit project wordt mogelijk gemaakt door de inzet van de vrijwilligers van Duurzaam Duinoord met steun van de gemeente Den Haag (Energie uit de Wijk Challenge).
In Duinoord liggen er heel veel platte, niet-geïsoleerde daken. In de winter gaat gemiddeld 30% van de warmte verloren door het dak, wat je terugziet op de energierekening. Een oplossing is dakisolatie, maar dit is een grote investering die de VvE vaak vooruitschuift, zeker als het bitumen nog goed is. We zien ook vaak dat de huurbaas niet meewerkt.
In de zomer komt er juist 40% van de warmte binnen via het dak. Steeds meer mensen overwegen een airco, wat veel energie kost. Een oplossing is een sedumdak waarmee je de temperatuur van de ruimte eronder met 5 graden verlaagt. Helaas isoleert sedum niet of nauwelijks. Een mogelijke oplossing is de combinatie van kurk(isolatie) en sedum (koeling).
De pilot
Het bedrijf Earthkweek levert sedum-kurk cassettes. De cassettes hebben een afmeting van 50x33 cm en zijn makkelijk te leggen en verplaatsbaar. Kurk is een bekend isolatiemateriaal dat al lang wordt toegepast. Ook is er veel onderzoek gedaan naar het koelende effect van sedum. De combinatie die wij willen toepassen met sedum en kurk is veel minder bekend. Daarom willen we het effect van deze toepassing op de temperatuur van het dakoppervlak gaan meten en vergelijken met drie varianten:
- Standaard grinddak
- Schaduw van zonnepaneel
- Sedum/kurk
De drie dakvlakken op ons proefdak hebben gelijke zon-inval en de ruimte eronder heeft dezelfde temperatuur. Door een jaar lang de temperatuur te meten op deze punten, kunnen we vaststellen of/welke er een verschil is in temperatuur. De verwachting is dat in de zomer het sedum/kurkdak minder snel opwarmt en in de winter isoleert. Hoe goed dit werkt gaan we uitzoeken!
Kurkenjacht
In Duinoord is rijk aan kurk. Deze liggen verstopt in keukenlaatjes van onze bewoners. Helaas kan deze kurk maar op enkele plaatsen worden ingeleverd, mogen niet bij het GFT en eindigen vaak bij het restafval. En dat is jammer omdat kurk zeer goed gerecycled kan worden. Daarom hebben we de hulp gevraagd van onze kurkjagers die in juni (zie update-je hieronder) 15.000 kurken hebben opgehaald waar weer mooie nieuwe dingen van worden gemaakt. Wil je kurk blijven inzamelen? Neem een
www.spullenbak.nl of lever ze in bij Odin aan de Aert van der Goesstraat in Den Haag of een van de andere inzamelpunten in Nederland, zie het kaartje op de kurk-recycleer-bedrijf De Eker
hier.
Vervolg na 2024?
Als de pilot succesvol is, willen we in 2025 een collectieve inkoopactie organiseren..
Partners
Gemeente Den Haag, EarthKweek De Eker en ProSuber.
Update-jes
September 2024 - De zomer gaat over in de herfst, een mooi moment om de tussenstand op te nemen. Ik kreeg bezoek van Johannes Frölich hij is Huizendokter en maakt informatieve video's over verschillende onderwerpen gerelateerd aan het verduurzamen van je huis. Ik heb hem mijn dak laten zien en vertelt over mijn ervaringen zover die nu voor handen zijn en wat mijn rol als klimaatburgemeester Den Haag inhoudt. Dit leverde een heel mooi overzicht van de pilot op en geeft je een inkijkje hoe het dak eruit ziet. Kijk ook eens naar Johanne's zijn andere videos en laat je inspireren voor nog meer duurzame ideeën !
Augustus 2024 - Op een rail-trip in Portugal en kwam ‘toevallig’ langs het gebied waar de kurk van de cassettes vandaan komt. Daar kreeg ik een rondleiding en bezocht ik een plantage en de kurkfabriek. De kurkeik beschermt het land tegen droogte, kan prima tegen een bosbrand en slaat CO2 op in de schors. De schors (kurk) wordt na 25 jaar voor het eerst keer geoogst. Daarna eens in de 7 jaar. De eerste oogst levert een ruwe kurk op die minder geschikt is voor bijvoorbeeld wijnkurken, maar die uitstekend verwerkt kan worden tot isolatiemateriaal. Door de kurk te ‘bakken’ zet de kurk uit als een soort popcorn. Door de vrijkomende harsen wordt het geheel bijeengebonden zonder enige toevoegingen. Een materiaal met een toekomst.... Een Portugees spreekwoord leert ons: diegene die om zijn kleinkinderen geeft, plant een kurkeik. Ik zou zeggen: diegene die om zijn kleinkinderen geeft, isoleert me kurk.
Juli 2024 - Het is inmiddels zomer en na een heel nat voorjaar begint de temperatuur te stijgen en breekt er een drogere periode aan. Een van de voordelen van een sedum dak is dat deze uitbundig kan bloeien. Binnen korte tijd verandert het groene dak in een bloementuin. Ook de bijeen hebben deze oase gevonden. Helaas heb ik zelf niet de hele dag uitzicht op mijn dak maar mijn buren lieten me weten dat ze elke dag genieten van het constant veranderende uitzicht. Leuk om te horen!
Juni 2024 - De kurkeninzamelingsactie georganiseerd door Duurzaam Duinoord was een groot succes. De kurkjagers hebben ongeveer 15.000 kurken verzameld. De actie maakte deel uit van het "Duinoord onder de kurk" project om de buurt te betrekken en bewust te maken van kurk als waardevolle grondstof. De inzameldag vond plaats op 1 juni 2024 tijdens de Go Green Markt en werd gepromoot via flyers aan 5000 adressen, de Duurzaam Duinoord nieuwsbrief en Hoplr. Vrijwilligers namen de kurken in ontvangst, wogen deze en deelden voor elke 100 gram lootjes uit. Prijzen zoals een refurbished PS5 (aangekocht met 12 maanden garantie via GooHoo) en diverse activiteiten werden verloot. De kurken worden verwerkt door onze partner De Eker. Kurken kunnen nog steeds ingeleverd worden bij Odin aan de Aert van der Goesstraat 35 of via www.spullenbak.nl, die gratis bij mensen thuis wordt gebracht en opgehaald.
Mei 2024 - De zon staat hoger, de dagen worden langer. We zien dat de temperatuur van het dakvlak grind behoorlijk omhoog schiet waarbij zon en sedum-kurk een aantalgraden lager blijft waarbij zon eerder piekt dan sedum-kurk.
April 2024 - Alhoewel het voorjaar tot nu toe vrij nat is geweest, worden de dagen langer en dat zien we terug in de metingen. Met name wanneer de zon voor langere tijd doorbreekt, is sedum in toenemende maten koeler dan grind. We zien ook steeds vaker een grotere temperatuurverschil waarbij de grind sneller opwarmt dan het dakvlak met sedum. De verschillen blijven nu beperk tot 1 graden, wij verwachten dat dit verschil groter gaat worden naarmate de zon langer gaat schijnen. Wat verder opvalt is dat het dakvlak met zonnepanelen nog veel warmer is dan grind. De hypothese dat dit dakvlak koeler zou blijven door de schaduw van panelen lijkt daarmee onjuist.
Maart 2024 - Het is al weer lente! We kijken terug op een korte vorstperiode, heel veel regen en langer wordende dagen. We hebben verschillen observaties. Zo zien we dat bij nat weer, het verschil tussen de dakvlakken klein zijn. Maar op het moment dat het echt koud gaat worden gaat dat vaak vooraf aan een droge periode. Door het opdrogen van de sedum-kurk lijkt het er op dat de isolatiewaarde toeneemt. Op moment dat de temperatuur stijgt zien we het omgekeerde maar in veel mindere mate. Tussentijdse conclusie is dat sedum-kurk altijd (enigszins) isoleert in vergelijking tot dak met grind. Maar op het moment dat het echt koud wordt, isoleert sedum-kurk substantieel. Het nadeel van opslaan van kou bij opwarming, lijkt beperkt.
Januari 2024 - Het meten is begonnen! We hebben een dashboard geprogrammeerd waarin de data van de sensoren zijn weergegeven in één beeld. Daarbij zie je op de y-as de temperatuur en op de x-as de tijd. De periode kunnen we aanpassen zodat we verschillende dagen kunnen vergelijken. In de afbeeldingen hiernaast staan een aantal voorbeelden wat we zoal hebben zien langskomen. We gaan de komende tijd kijken wat het effect van temperatuur is op de drie dakvakken in verloop van de tijd.
December 2023 - De sedum-kurk cassettes zijn gelegd. We hebben gebruikgemaakt van een daklift waarbij we begonnen met het verwijderen van de grindlaag. Er lag 5 cm grind, wat neerkomt op 75 kg per m2. In plaats daarvan zijn de sedum-kurk cassettes geplaatst, met een maximaal gewicht van 51 kg. Na het leggen van de wortelwerende laag konden de sedum kurk cassettes worden geplaatst. Deze hebben een afmeting van 50x33 cm. Voor een goede waterafvoer is er een rand van ongeveer 10 cm tussen de dakkoepels en schoorstenen vrijgelaten, die wordt opgevuld met grind. De sensoren zijn geplaatst en de pilot is van start gegaan. Los van de technische feiten oogt het dak gelijk aantrekkelijker met sedum-kurk!
November 2023 - Wij hebben een dashboard opgezet waarin de meetgegevens worden gevisualiseerd. Voor de techneuten onder ons volgt hier een uitleg hoe we dat hebben aangepakt: Om de meetgegevens vast te kunnen leggen, is een minicomputer (Raspberry Pi) gebruikt die via bluetooth de metingen van de 4 RuuvTag-sensoren ontvangt. Voor een goede ontvangst is de minicomputer zo dicht mogelijk tegen het plafond geplaatst en aangesloten op het netwerk middels een Devolo LAN-connector die is aangesloten op een ongebruikt lichtpunt. Qua software maken we gebruik van een data collector (RuuviCollector 3.8k) met een database (InfluxDB 686), waarbij de gegevens worden gevisualiseerd in een Grafana-dashboard (427)
Presentatie Duinoord onder de kruk en Jelle bij Den Haag FM, fragment 2 november 2023